Koolstof, dat zit ook in een potlood. Stel je voor dat je hetzelfde miljoenenbedrag betaalt voor de koolstof in je potlood. Wedden dat weinig kinderen meer mogen tekenen? Hoe komt het dat mensen bereid zijn zoveel geld neer te leggen voor een brokje koolstof, dat door de natuur in een structuur en kleur is geperst, terwijl het met mensenhanden geperste koolstof in een potlood voor slechts een paar eurocenten verkrijgbaar is?
De mens bepaalt de waarde
Mijn conclusie is dat wij zelf de waarde toekennen aan producten en materialen. Soms doen we dat bewust en onderscheiden we ons daarmee. Een jas die iemand bij de kringloopwinkel als afgedankt (lees: zonder waarde) afgeeft, wordt door iemand gekocht die op dat moment wel waarde toekent aan de jas. Wat voor de een uit de mode is, is voor de ander een warme mantel. Ikzelf heb niet geboden tijdens de veiling in Gèneve. Ik hecht niet zoveel waarde aan een steen, die ik nooit kan dragen en altijd in een kluis moet bewaren.
Andere keren wordt de waarde toegekend door “de massa”. In een gemeenschap, of dat nu een land, volk of bedrijf is, bestaan normen en waarden die door de groep bepaald worden. Op scholen is dat goed zichtbaar. Groepjes vormen zich om een kledingstijl, het merk van een scooter of schooltas. In bedrijven noemen we het cultuur. Nieuwe personeelsleden krijgen in de eerste week al te horen “hoe de dingen hier gedaan worden”. De IS-beweging of de Jihad is een extreem voorbeeld, waarvan de gezamenlijke waarde voor velen in ons land als volledig irrationeel wordt betiteld. Toch hebben mensen in deze bewegingen in hun eigen beleving de waarheid in het bezit.
Het is dus misschien een open deur, maar waarde is erg subjectief.
Diamantjes in conflictsituaties
In conflictsituaties behartigen partijen hun belangen. Deze belangen kunnen heel zakelijk zijn, maar worden veelal gedragen door de waarde die men aan het belang hecht. Als we zo’n belang nu eens zien als een brokje koolstof, dan kun je je voorstellen dat de ene partij een diamant ziet, terwijl de andere partij een potlood voor ogen heeft. Dat zie je echter niet als je midden in dat conflict verwikkeld bent. Je verbaast je er zelfs over dat de ander zo moeilijk doet over dit onderhandelingspunt. Terwijl de ander jouw laconieke houding maar niet begrijpt.
Veilingmeester
Ik voel mij in conflictbemiddeling dus wel eens een veilingmeester. Een veilingmeester brengt de karakteristieken van het brokje koolstof onder de aandacht en maakt de waarden hiervan zichtbaar. Zodat degene die er echt iets mee wil en bereid is er voor te betalen, een goed bod kan doen. En anderen gemakkelijker accepteren dat de koper er met de steen vandoor gaat. Dit laatste is ook mijn uitgangspunt wanneer ik optreedt als conflictbemiddelaar; de partijen laten inzien wat een ieders waarden en belangen zijn. Zodat ik als veilingmeester er een hamerslag op kan geven als de deal rond is.
