(Ont)mantelzorg in projecten
Onlangs verscheen er op Facebook en LinkedIn een bericht van een bezorgde ondernemer, die een oproep deed aan opdrachtgevers en (onder)aannemers in de bouw om zich meer ethisch te gedragen. De aanleiding was dat hij te goeder trouw handelde in de uitvoering van een project, zich inspande om het tot een goed einde te brengen en vervolgens op basis van 2 artikelen in het contract geen facturen meer betaald kreeg. Zijn primaire reactie was het werk stil te leggen. De primaire reactie van zijn opdrachtgever was ook daarvoor een claim in te sturen en vervolgens helemaal niets meer te betalen. De rechter mag nu een uitspraak gaan doen.
Oneerlijk
De ondernemer maakt wel een punt. De contractvoorwaarde dat alle meerwerk vooraf moet worden goedgekeurd is best redelijk, totdat de opdrachtgever zelf mondeling en per mail laat weten dat het werk uitgevoerd moet worden en dat “het met de uren wel goed komt”.
Wat kun je als opdrachtnemer doen? Het werk niet uitvoeren totdat er een prijsopgave, goedkeuring en schriftelijke opdracht ligt? Dat is vrij lastig als het meerwerk noodzakelijk is om de oorspronkelijke werkzaamheden ook af te maken. Nu het de opdrachtgever niet meer uitkomt om de meerwerken te betalen, beroept deze zich ineens op het artikel in de overeenkomst. Dat voelt oneerlijk.
Ongelijkheid
De basis voor dit conflict zit mijns inziens in ongelijkheid van machtspositie. Opdrachtgevers hebben door slechte ervaringen in het verleden en de verjuridisering van de zakenwereld de contracten steeds meer laten leunen naar het eigen voordeel. Contracten zijn veelal geen vaststellingen van een wederzijdse overeenkomst, maar een wilsoplegging van de opdrachtgever naar de opdrachtnemer. Hoe verder je je in de keten van onderaannemers komt, hoe meer opdrachten zich vertalen in zeer strak bepaalde instructies en voorwaarden. Maar ook hoe groter de afhankelijkheid wordt van de opdrachtgevers die zich daarvoor in de keten bevinden.
Voorwaarden, prijzen, planningen en risico’s worden in de keten bij voorkeur zo ver mogelijk de keten in gecontracteerd. En daar is concurrentie het grootst en de juridische kennis het kleinst.
Ontzetting
Dus als het een keer fout gaat in een project, dan zullen alle partijen in de keten in hun opdrachtgevende rol de macht gebruiken die zij in de contracten hebben verweven en de keten eronder (financieel) onder druk zetten. Daar hebben partijen immers voor getekend. Toch is de ontzetting groot als een onderaannemer in de keten een keer zijn tanden laat zien en het werk stillegt. Want als jij het niet op een ander kan verhalen, dan ben je zelf degene die de claim van je opdrachtgever moet ophoesten. Of met deze in onderhandeling moet over een vergoeding, hetgeen waarschijnlijk niet eenvoudig zal zijn.
Het resultaat ligt echter niet aan het einde van een keten, maar aan het begin. Gedoe in de keten verlaagt de kwaliteit van het eindproduct, dat de opdrachtgever zal ontvangen. Ik verbaas mij er dus over dat een opdrachtgever deze dynamiek dus voedt. Het kan ook anders.
Ontmantelzorg
In plaats van elkaar proberen juridisch in een hoek te duwen en klem te zetten, zou je er ook voor kunnen kiezen om voor je naasten te zorgen. Als je projectpartners normaal beloond voor de geleverde prestatie, blijven zij meewerken en meedenken aan de beste kwaliteit en draagt dat bij aan het resultaat van het project.
Dit begint aan de voorkant van de keten. Opdrachtgevers hebben het vaak over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, maar meer dan een vrijblijvende zinsnede is vak in een contract niet te vinden. Van de partijen verder in de keten zou je verwachten dat zij hun opdrachtnemers behandelen, zoals zij zelf ook behandeld willen worden door hun opdrachtgevers. Maar ook daar is niets minder waar. Hierdoor ontstaan scheuren in de samenwerking en ontmantelt men langzaam de keten.
Duurzaam samenwerken
Ik pleit voor duurzame samenwerkingen, waar je met elkaar praat over het projectdoel en hoe je dat met behoud van je eigen onderneming kan bereiken. Niet alleen tijdens de contractonderhandelingen, maar ook tijdens de voorbereiding en uitvoering van het werk. Maar ook voor de langere termijn. De definitie van duurzaam is dat men voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder de mogelijkheden voor toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen. Laten we de huidige wijze van samenwerken in de keten dus eens ontmantelen en leren dat onze onderaannemers en opdrachtgevers ook onderdeel zijn van de toekomstige generatie.
Sharing
